Jarige begraafplaats

Wie vijftig wordt, loopt het risico dat op de feestdag een Abraham of Sara op de stoep staat. Succes verzekerd: grinnikende omwonenden en de jarige die op een kiespijnlach trakteert. Maar hoe vier je dat een begraafplaats een halve eeuw bestaat? Met een binnensmonds gezongen 'Lang zal-ie leven?' Met kruimelgebak, ter herinnering aan de brokkeligheid van het bestaan? Met zwarte confetti?

In januari 1973 plofte aarde op de kist van de 38-jarige Martin van den Elzen. Veld A, rij 1, graf 1a. Hij was de eerste die rust vond op de begraafplaats aan de Oude Baan in Rosmalen. Zijn broer Ton, die 77 werd, zou de droevige eer hebben om in 2006 het eerste graf van veld D te markeren. Gelukkig hield de traditie geen stand. De familie Van den Elzen zou opening van veld E bespaard blijven.

Afgelopen donderdag, voorverkenning op de jarige begraafplaats die komende zondag Open Huis houdt, inclusief rondleidingen. Ik schuifel tussen de 1.600 zerken, grafmonumentjes en urnen. Even waan ik me op een Natura2000-locatie, dankzij de nieuwe bloemweide, de pluktuin en het insectenhotel. Soms ritselt stilte of gonst een hommel. Aan vogels is er geen tekort: tjiftjafs, merels, vinken. Maar eksters ontbreken, zij mijden begraafplaatsen. De dood fonkelt zelden.

Op de weide waar de as van zo'n 3.500 mensen is verstrooid, waaien wensen voorbij die in verzuchtingen eindigen. Op z'n Brabants: as ze toch of as-ie nou – maar helaas. Dat geldt ook voor enkele kind-noch-kraai-doden, die van gemeentewege zijn begraven. Ik sta stil bij meneer B. uit Zwitserland, die doodbloedde tussen zeven lege flessen port en een schervend aquarium. Meneer R., die dertig jaar op een bovenkamertje bij een hospita in de Graafsewijk woonde. En meneer T. uit Roemenië, die zich verhing achter een pension voor slachthuispersoneel in Vinkel.

Zonniger zijn de graven van bekende Rosmalenaren. Vastgoedman Jacques Stienstra, artiestenvader Jan Vis en zanger Albert Westelaken. Vele jaren zong hij wanhopig Is this the way to Amarillo? Niemand gaf antwoord of uitsluitsel. Of de dood naar de stad in Texas voert, weet alleen hij.

Verderop liggen zo'n 130 graven islamitische graven, met het hoofd naar Mekka. Het is er uitgestorven, op een voorovergebogen man na. Aandachtig poetst hij een zerk van marmer. Zijn naam: Rashid Latify, uit Den Bosch. Elke dag bezoekt hij dit graf, ook bij takkenweer. Want code oranje of code rood: de dood van zijn dochter Hosna overtreft iedere storm. Ze stierf op 3 februari 2021. Hosna, die aangeboren hersenletsel had, was achtentwintig. Ooit ontkwam de familie Latify aan de Taliban in Afghanistan. Maar voor de dood vlucht Rashid niet meer. Daarom is hij hier, morgen weer. “Het is geen loslaten, maar anders leren vasthouden”, zegt hij. Zijn handdruk bij het afscheid is zeldzaam stevig.

_____

Publicatie Brabants Dagblad: 31 mei 2023.