Atlas

Op wereldreis zonder paspoort. Dat kan. Ga naar een winkelcentrum in een buitenwijk, het liefst uit de jaren zestig of zeventig. Je vindt er talen en culturen uit alle hoeken van een verfomfaaide atlas. Ook in de Zuiderpassage? Ja, bewijst een expeditie.

Eerste bestemming: Nieuw China, een restaurant met een gewaagde naam. Het in- en exterieur lijkt ouder dan het terracotta leger van Xi’an. Ook de gebroeders Lee die het uitbaten, zijn geen jonge bamboescheuten meer: Kwong is 66, Shang 68. In de loop van de jaren is hun raamsticker van een buikige Boeddha los gaan laten. Niet erg: onthechting kalmeert de geest.

Reisbestemming 2: Bosporus, een grillroom die naar een zeestraat is vernoemd. Achter de toonbank staat Aga (37) die als peuter van Turkije naar Den Bosch verhuisde. “Dit is mijn thuis”, zegt hij glunderend. Of hij de zilte geur van de Bosporus kent? Nee. Wel van de gelijknamige pizza: tomaat, kaas, shoarma, salami en ham. Aga wil nooit meer terug. Zijn levenspad ligt hier.

Reisbestemming 3: Oosters badhuis Fata Morgana. Alle ramen van deze hammam zijn met folie dichtgeplakt. Twee opeenvolgende dagen bel ik aan. Maar niemand doet open. Fata Morgana lijkt in haar eigen naam verdwenen.

Reisbestemming 4: de Egyptische grillroom Abu Simbel, vernoemd naar twee Nijl-tempels die op de Werelderfgoedlijst staan. Voorziet eigenaar Khaled El-Sayed dezelfde eer voor zijn shoarmatent? Een antwoord blijft uit, de zaak is nog dicht. Wel zal de Zuiderpassage, een ontwerp uit de Wederopbouw, waarschijnlijk gemeentelijk monument worden.

Reisbestemming 5: oostwaarts. Op een winkelruit staat een plakletterzin die begint met Szynka en eindigt met zawsze. Het is Pools, herkent Google Translate. De app vertaalt de raamtekst: ‘De ham is altijd op jacht geweest.’ Dit moet wel een poëziewinkel zijn. Maar de werkelijkheid is rauwer. Binnen kleumt de zestigjarige Milana tussen halflege schappen. Ze draagt een dikke jas en wollen sjaal. Wegens geldgebrek is de verwarming uit.

Milana komt uit Grozny, hoofdstad van Tsjetsjenië. Tussen 1994 en 2019 teisterden oorlogen het land. Haar man sneuvelde. In 2001 vluchtte Milana met haar zoon naar Nederland. Als gevolg van de oorlog is hij invalide. Haar kruidenierszaakje loopt al even slecht. Vleesknoedels, sleedoornsap en druivengelei wachten vergeefs op klanten.

Tegen vijven telt Milana de dagomzet in het koekblik. Zesenveertig euro. Maandelijks betaalt ze duizend euro huur aan een Rosmalens vastgoedbedrijf. Naast haar opschrijfboekje staat een pot Kruidvat Valeriaan. Losse deksel, verbroken zegel.

Als ik vertrek, pakt ze een een potje pruimenjam en een zak kersenbonbons. Afscheidscadeautjes. Van betalen wil ze niet horen. “Druzbha”, roept Milana wel vijf keer. Ze typt het in haar oude mobieltje, wijst op de vertaling en lacht kiespijnig: druzbha. Russisch voor vriendschap.

________________________

Publicatie in Brabants Dagblad: 26 februari 2020 | Dit is de tweede kroniek over de Zuiderpassage. Deel 1 vind je hier: http://www.bosschekroniek.nl/kronieken-columns/2020/02/12/voorwaarts. Noot aan de lezer: de reactiemogelijkheid zal na herziening van de kronieksite vanaf zomer 2020 weer in gebruik worden genomen.