De uil van Empel
Tweede Paasdag in Oud-Empel. De wilgen zijn geknot, het plezier niet. Slootjesspringende kinderen, huppelende lammetjes. In de verte fonkelt de Maas, aas voor het oog. De rivier wil gezien worden.
Kabaal is er ook. Zes motorrijders passeren met knetterende knalpot het bordje 'Uitlaatroute'. Een aangelijnd hondje schrikt. Bij Café De Lachende Vis pauzeren veel fietsers. De bidon blijft dicht, de bierkraan niet.
In het Mariakapelletje aan de overkant steken oud-ambtenaar Luc en echtgenote Hanni een waxinelichtje aan. Er branden er al 23. Op hun wekelijkse voettocht van 7,5 kilometer komen de twee Bosschenaren steevast over de dijk. In het gebedshuisje ligt ook een intentieboek vol schrijfsels. Hoe heftiger de hartenkreet, hoe haniger de poten.
Verder op de fiets. Oostelijk van de A2 ligt een wiel. Er zwemmen elf waterhoentjes in. Hier begint natuurgebied De Koornwaard, waar sikkelklaver en zandwolfsmelk groeien. Soms zie je er leden van B&W met een mandje. Ze plukken kruisdistel: een geneeskrachtige plant die helder denken bevordert.
Nog oostelijker doorsnijdt het Máximakanaal de polder. Vanuit een gebouwtje kijkt Barry (37) voortdurend naar het water. Da’s een erfelijke aandoening. Zijn vader waakte over de Dungense brug; zijn opa was havenmeester in Tilbug. Barry is sluiswachter. Mooi vak, zeker in de gemeente Den Bosch, waar je beter op sluizen dan op bruggen kunt wachten – een sluis komt tenminste opdagen. Elf camera’s vertellen Barry wat er op en om het complex gebeurt. Geen watervlo ontgaat hem. Slechts tien schepen turfde hij vandaag. Verder nipt Barry koffie en geduld. Op zijn kast wacht een doos met 2.500 plastic bekertjes.
Weer op pad. Expeditie Empel voert langs de Moeraskers, Waterbies en Heggewikke. Trendy tragiek: straatnamen die herinneren aan de flora en fauna die onder de fundering is verdwenen. Ook ambachtelijke landbouwnamen laten de WOZ-waarde stijgen: in Empel kun je aan de Zeis, Dorsvlegel of Gaffel wonen. Dat klinkt chiquer dan een huis aan de Fosfaat, Plofkip of ander boerenleed.
Sympathiek dorp, Empel. Twee op de drie inwoners begroeten de passerende vreemdeling spontaan. Bij RKVV Emplina juicht het gras om de lente en de voetbaloverwinningen. Stil is het in sociaal-cultureel centrum D’n As, maar da’s een uitzondering. Doordeweeks is het de huiskamer van zo’n twintig clubs, waaronder toneelvereniging Impla Op 18 april is haar première van Bonje na het bal. De eerdere toneelstukken Badslippers en Alles uit, behalve het licht bewezen al dat Empel filosofische kost niet schuwt.
Westwaarts. Langs de A2 loopt de Meerwijkweg, die uitkijkt over gras- en akkerland. Onder de grond liggen resten van de tempel van Empel, een Romeins heiligdom uit de eerste eeuw. Tijdens de opgravingen ontdekten archeologen ook een waterput. Inhoud: een Romeinse helm, Germaanse schildknop en het skelet van een oehoe. De uil, symbol van wijsheid, heeft geïnspireerd: de put is niet van een namaakhuisje voorzien, maar weer zorgvuldig toegedekt. Oud Empels gezegde: ‘Liever waarheid putten uit het geheugen, dan je laven aan een leugen.’
Volgens de langetermijnverwachting van het KNMI nadert lekker weer. Een voorstel aan de gemeenteraad: pak in de namiddag van 14 april de fiets. Waai even uit, op die Empelse akker. Rijd dan terug naar de raadszaal voor de beslissing over het Bossche puthuis. Denk aan de uil.
__________________________________________
Publicatie in Brabants Dagblad: 8 april 2015