Vlammenwerper

Majoor Marcel knijpt zijn ogen tot spleetjes. Vanonder zijn rode baret volgt hij elke beweging. In Uruzgan kwamen zijn scherpe ogen van pas. Maar ook hier, bij Sluis 0. Strak kijkt hij naar binnenvaartschip Issaskar dat voor anker gaat. Tegenstanders aan boord? Ook de aak die Amigos heet – iets verderop bij de Hinthamerbrug – kan vijanden herbergen. Altijd is de majoor op zijn qui vive. Niet vreemd: eerder voerde hij in de Afghaanse Baluchi-vallei vijf maanden lang een kat-en-muisspel met de Taliban. De inzet: behoud van bruggen over een rivier. In die snikhitte heeft de bevelvoerder geleerd dat je alleen je eigen schaduw kunt vertrouwen.

Op de Oostwal morrelt een gehelmde man aan z’n Vespa Ciao. Stomweg motorpech? Of een valstrik? Maar de majoor acht de kust veilig. „Dat aanvalsplan gaat er komen’’, zegt hij ontspannen. Geen grootspraak: het 12 Infanterie Bataljon Luchtmobiel van Regiment Van Heutsz schiet nooit met bluf.

Terwijl vrachtschip Patria uit Rotterdam aanmeert, maakt legerkapitein Sjoerd een laatste situatieschets. Hij bevestigt dat Den Haag groen licht heeft gegeven om het leger in te zetten – een uiterst middel om het Bossche bruggendebacle op te lossen. Volgens het vertrouwelijke plan zullen zo’n tachtig militairen op zondag 27 oktober om 14.30 uur in de buurt van de Bartenbrug opduiken. Vandaar trekken ze over de Oostwal naar Sluis 0. Hun missie: de Anthoniebrug ontzetten. Met mitraillerende Mags, vlammenwerpende Crocodiles en exploderende Thunderflashes wil majoor Marcel de voorziene tegenstand breken. De hamvraag: gaan de bevrijders van Den Bosch ook een bres slaan bij de nog altijd onbruikbare Paleisbrug? Adjudant Ruud trekt aan zijn sigaret en zwijgt.

Mocht Operatie Brug op 27 oktober mislukken, dan is de spectaculaire actie niet umsonst geweest: die dag viert Den Bosch ook haar bevrijding. Een sprongetje in de tijd: op 22 oktober 1944 openden 5000 manschappen van de 53ste Welsh Divison de aanval op de bezette stad. Na een zware slag om het Hinthamerpark stokte hun opmars bij de Zuid-Willemsvaart. Alle bruggen waren opgeblazen. Eén geluk: de loopbrug over de gesloten deuren van Sluis 0 bleek nog intact. Na felle strijd staken de geallieerden op 24 oktober het kanaal over. Drie dagen later kleurde Den Bosch oranje.

Op 27 oktober verwacht de stad duizenden toeschouwers. Tussen hen zal onopgemerkt één schim staan. Hij zal zwijgend kijken, een klein knikje geven. Zo’n knikje dat het goed is. Zijn naam? Luc van Gent, het oorlogsgeheugen van de stad. Op 4 juli 2013 overleed hij op zijn 88ste verjaardag. Twee uur voor zijn dood belde hij met de man aan wie hij de sleutels van het geheugen wilde overdragen. Zijn naam: Jan de Wit van Kabinetszaken, de stille regisseur over herdenken en vieren in de stad. Weken eerder had hij samen met Rombouts en andere intimi het onvermijdelijke afscheid bij Luc thuis al bezegeld. In stijl, met een fles port uit 1944.

Jan kijkt uit naar zondag 27 oktober, de bevrijdings- alias veteranendag die hij organiseert. Van de 5000 militairen die de stad bevrijdden, leven er nog maar zo’n veertig. Bij de slag om Den Bosch sneuvelden 146 Welshmen. They're not forgotten: Jan kent alle 146 namen uit zijn hoofd. Wat niet in zijn hoofd past, belandt in het archief. Zo zal het Brabants Dagblad van maandag 28 oktober niet bij het oud papier eindigen, maar in zijn unieke verzameling die 11.000 kranten en pamfletten vanaf 1621 omvat. Zijn specialismen: Den Bosch en WO II.

Of het leger op 27 oktober alle Bossche stadsbruggen zal kunnen redden? Da's afwachten. Maar de belangrijkste zal intact zijn, dankzij trouwe wachters. Jan aan de ene en Luc aan de andere kant. Van de brug tussen leven en dood.

____________________

Publicatie in Brabants Dagblad: 2 oktober 2013

Attentie

Binnenkort verschijnt 'Stadskronieken'. Dit boek telt 36 columns: een selectie uit de ruim honderd die ik op verzoek van de gemeente – maar in redactionele vrijheid – tot nu toe over Den Bosch, haar buurten, bewoners en bezoekers heb geschreven. BD-fotograaf Marc Bolsius maakte bij elke kroniek een foto. Ook bevat het boek 36 nawoorden: hoe hangt de vlag er nu bij in het leven van de betrokkenen? Vanaf donderdag 24 oktober is 'Stadskronieken' [96 pagina's, hard cover] verkrijgbaar bij boekhandel Polare | Heinen in Den Bosch. Prijs: € 10. Bij voorintekening € 7,50. Stuur me een mailtje – stadskronieken@gmail.com – en ik zet je op de lijst van intekenaars-met-korting.